بایگانی سری واتیکان از قرن ها قبل، مکانی سری و راز آلود برای تمامی محققان و مردم بوده است.
همه نام واتیکان، کشوری کوچک در قلب ایتالیا را شنیده ایم. این کشورِ نقلی، دارای مرکزی سری برای نگهداری تمامی مدارک و مکاتبات پاپ های این سرزمین است. مدارکی مهم و تاریخی که می تواند بسیاری از ابهامات تاریخ را رفع نماید. این مرکز طبق گفته ها، چیزی در حدود 85 کیلومتر یا 53 مایل، قفسه دارد که تمامی این قفسه ها از مدارک بسیاری سری پر شده اند.
آخرین و قدیمی ترینِ این اسناد به سال 1198 میلادی باز می گردد ولی عموما مدارکی که مربوط به قبل از قرن 13 میلادی باشد در بایگانی سری واتیکان بسیار کم و نادر است.
پاپ لئون سیزدهم در سال 1881 دستور داد تا این مرکز سری نگهداری مهم ترین مدارک واتیکان به روی محققان باز شود و از آن تاریخ تا کنون حدودا 1000 محقق اجازۀ بازدید و تحقیق در مورد بایگانی سری واتیکان را داشته اند.
از جمله مدارک و اسناد بسیار مهم و با ارزش این مرکز سری می توان به :
- گلایه و شکایت «میکل آنژ» نقاش مشهور به عدم پرداخت دستمزدش پس از نقاشی سقف کلیسای سیستین
- یک سند قدیمی و دست نوشته از محاکمۀ منجم و دانشمند معروف «گالیله» به جرم مرتد بودن
- در خواست «هنری هشتم» یکی از پادشاهان انگلستان برای لغو ازدواجش
اشاره کرد.
بایگانی سری واتیکان Archivum Secretum Apostolicum Vaticanum همچنان تا حد زیادی مرموز و رازآلود باقیمانده است، زیرا هنوز هم برای ورود به آن، قوانین سفت و سختی اعمال می شود.
قطعا می توان با بررسی مدارک مهم این بایگانی، راز بسیاری از اتفاقات تاریخی را کشف کرد.