محققان سازمان فضایی آمریکا(ناسا) در حال مطالعه و تحقیق برای الهامگیری از ساختار چشم خرچنگ برای استفاده در تکنیکهای کشف لنزهای گرانشی هستند.
محققان مرکز پرواز “گودارد” متعلق به سازمان فضایی آمریکا(ناسا) در مریلند به دنبال ساخت تجهیزات رصدی هستند که در آنها لنزهای دریافتکننده نور و امواج مختلف الکترومغناطیس نظیر اشعه ایکس بر روی یک صفحه همانند سلولهای چشم خرچنگ کنار هم قرار میگیرند.
محققان ناسا قصد دارند تجهیزاتی را بسازند که با ارسال آنها به ایستگاه فضایی بینالمللی و یا یک ماهواره مستقل، به رصد منابع پرانرژی و فعال اشعه ایکس و گاما در فضا بپردازند تا بتوانند منابع جدیدی از لنزهای گرانشی را کشف کنند.
با تابش اشعه ایکس به این صفحه تغییراتی در مسیر آنها داده میشود تا متمرکز شوند و منبع آنها به عنوان لنز گرانشی بهتر شناسایی شود. این قابلیت با توجه به اینکه شکسته شدن پرتوهای اشعه ایکس همانند پرتوهای نور ممکن نیست، قابل توجه است.
خرچنگها شکارچیانی قدرتمند هستند که تهدیدهای زیادی در محیط زندگی آنها وجود دارد. آنها نه تنها از سوی شکارچیان بزرگتر مورد تهدید هستند بلکه همنوعان آنها نیز گاهی به یکدیگر حمله میکنند. یکی از ابزارهای خرچنگها برای محافظت از خودشان چشمهای پرقدرت آنهاست که دارای سلولهای باریک و طولانی حساس به نور هستند که نسبت به کمترین میزان نور نیز واکنش نشان میدهند و به همین دلیل در تاریکی 99 درصدی نیز قادر به دیدن محیط اطراف هستند.
اشعه ایکس در بین امواج ساطع شده از این منابع اهمیت بیشتری دارد و ناسا قصد دارد با الهام از چشم خرچنگ، یک شناساگر اشعه ایکس به نام ” تصویربردار میدانی عریض”(Wide Field Imager) بسازد که میتواند بخش وسیعی از کهکشان را مورد بررسی قرار داده و منابع اشعه ایکس را در آن شناسایی کند که منجر به شناسایی منابعی جدید برای استفاده به عنوان لنز گرانشی شوند.
یکی از ابزارهای طبیعی منجمان برای رصد کهکشانهای دوردست استفاده از نور یک ستاره یا کهکشان نزدیک برای رصد اهداف دورتر است که به آن لنز گرانشی میگویند.
این پدیده، که به “همگرایی گرانشی” نیز معروف است، با آنچه که لنزها بر روی پرتوهای نور تولید میکنند، قابل مقایسه بوده و به عنوان نوعی ذرهبین عمل کرده و اندازه و میزان تصویر ظاهری شیء اصلی را تغییر میدهد.
همگرایی گرانشی هنگامی روی میدهد که نور یک چشمه درخشان بسیار دور(مانند یک اختروش) در مسیرش تا رصدگر، از کنار جسم پرجرم دیگری(مانند یک خوشه کهکشانی) بگذرد و مسیرش خمیده شود. جسم میانی عدسی گرانشی نامیده میشود. این پدیده یکی از پیشبینیهای نظریه نسبیت عام اینشتین است.
با اینکه این تکنیک بسیار کمککننده است اما یافتن منابع نوری که بتوان از آنها به عنوان لنز گرانشی استفاده کرد کار سادهای نیست و محققان همواره در تلاشند تا تعداد این منابع را افزایش داده و از آنها برای افزایش کیفیت رصدها استفاده کنند.
گیزمگ